Historia Festiwalu

40 LAT "WRATISLAVII CANTANS"

Wrocław zawdzięcza festiwal "Wratislavia Cantans" Andrzejowi Markowskiemu.
Był wszechstronnie wykształconym w Londynie i Warszawie kompozytorem i dyrygentem żyjącym w latach 1924-1986. Jako twórca wybił się szczególnie w dziedzinie muzyki filmowej i teatralnej, zaś jako dyrygent zasłynął z repertuaru sytuującego się na antypodach historii muzyki. Z jednej strony bowiem poświęcał się przywracaniu żywotności muzyce dawnej, z drugiej - stał się szczególnie zasłużonym propagatorem muzyki awangardowej dokonując w sumie blisko 40 prawykonań nowości polskich i zagranicznych kompozytorów.
Będąc w pełni sławy, po okresach prowadzenia 3 polskich filharmonii, po sukcesach odnoszonych na "Warszawskiej Jesieni", a także po występach na prawie wszystkich kontynentach, został przyciągnięty do Wrocławia, gdzie w 1965 roku objął dyrekcję Filharmonii, by nieomal od razu nadać jej znaczącą w kraju rangę i gdzie już w 1966 roku zrealizował swój "pomysł życia", czyli Festiwal Oratoryjno-Kantatowy "Wratislavia Cantans".
Prowadząc ten festiwal przez 12 lat sprawił, że wrocławscy melomani mogli po raz pierwszy po wojnie usłyszeć w swoim mieście "na żywo" cały szereg arcydzieł muzyki oratoryjnej z utworami Monteverdiego, Bacha i Händla na czele. Mogli też poznać mnóstwo zabytków muzyki dawnej, stopniowo odnajdywanych po pożodze wojennej przez polskich muzykologów. Markowski prezentował je w zabytkowych salach kościelnych i muzealnych. Była to wówczas nowość w praktykach koncertowych, bardzo sprzyjająca wnikaniu w historię w czasie percepcji muzyki.
Obok utworów dawnych wrocławianie poznawali też dzięki Markowskiemu oratoryjne nowości kompozytorów polskich i zagranicznych, jak ?Pasja? Pendereckiego, czy "Joanna d'Arc na stosie" Honeggera. Festiwal stał się zatem rodzajem encyklopedii dźwiękowej, co w czasach trudnego dostępu do płyt i wydawnictw zagranicznych było szczególnie cenne.
Przez następne lata "Wratislavię Cantans" prowadził Tadeusz Strugała. Dyrektor ten wspaniale rozwinął festiwal i to pod różnymi względami. Wydłużając czas trwania imprezy umożliwił sobie osobne eksponowanie poszczególnych wątków tematycznych festiwalu, np. tworząc "Dni" poświęcone muzyce etnicznej wybranych krajów (Japonii, Indii, Turcji, USA), czy też wybranych religii (np. żydowskiej, prawosławnej) lub regionów Europy (andaluzyjskiego flamenco). Utrwalił wiele cennych tradycji, np. koncertów muzyki cerkiewnej, koncertów rocznicowych, czy recitali kontratenorów, którym nawet urządzał turnieje na Zamku Piastowskim w Brzegu. Rozbudował też dział edukacyjny festiwalu dołączając do akcji Wyższej Szkoły Muzycznej (sesje naukowe, kursy interpretacji muzyki oratoryjnej) bardzo cenne Akademie Festiwalowe, poświęcone muzyce najmniej znanej, prowadzone przez wybitnych naukowców.
Szczególną zasługą Tadeusza Strugały stało się nadanie Wratislavii Cantans oficjalnego statusu festiwalu międzynarodowego, bo choć praktycznie "Wratislavia" nieomal od początku swej historii gościła zagranicznych artystów, to jednak dopiero w 1978 roku została wpisana na listę Europejskiego Stowarzyszenia Festiwali Muzycznych w Genewie. Ten doniosły fakt przypieczętował wysoką rangę wrocławskiego festiwalu, dzięki czemu łatwiej już było przyciągać doń wybitnych specjalistów od muzyki oratoryjnej czy - szerzej - dawnej i w ogóle co świetniejszych artystów. Zjawiające się na festiwalu wybitne siły wykonawcze, a i odświętny repertuar koncertów, przyciągał regularnie prawdziwe tłumy melomanów, którzy za muzyką wędrowali po całym mieście, jako że Strugała zaanektował dla festiwalu aż 23 kolejne wnętrza.
Dyrektor ten miał przez cały czas tendencję do łączenia muzyki z innymi sztukami, włączał więc w festiwal liczne wystawy, zaczął też wprowadzać filmy o tematyce muzycznej. W końcu w roku 1995 zmienił formułę festiwalu oratoryjnego dodając do jego tradycyjnej nazwy "Wratislavia Cantans" podtytuł "Muzyka i sztuki piękne". Odtąd zaczęły się pojawiać się na "Wratislavii" nowe typy imprez o nazwie "Koncert-Wernisaż".
I taką formułę festiwalu zastała obejmująca jego dyrekcję w 1996 roku Lidia Geringer d'Oedenberg, która na tym stanowisku pozostawała do września 2005 roku . Jest to osoba o wykształceniu ekonomiczno-marketingowym, związanym z zarządzaniem kulturą, toteż do jej głównych zasług dla festiwalu należy uratowanie w latach kryzysowych jego podstawy materialnej, pozyskanie dla "Wratislavii" całej plejady sponsorów i w rezultacie rozwiązanie sprawy kosztów sprowadzania do Wrocławia artystów światowej sławy.
Będąc członkiem zarządu Europejskiego Stowarzyszenia Festiwali Lidia Geringer d'Oedenberg bardziej związała "Wratislavię" z innymi festiwalami organizując wymianę artystyczną między nimi. Rozszerzyła też zasięg oddziaływania festiwalu urządzając koncerty nie tylko we Wrocławiu, lecz także w wielu innych miastach regionu. Poza tym stworzyła biuro festiwalowe, którego obsadę personalną wdrożyła do perfekcyjnego realizowania organizacyjnych zadań.
W ustalaniu programów poszczególnych edycji "Wratislavii Cantans" dyrektorkę wspomagało trzech kolejnych dyrektorów artystycznych: Ewa Michnik (1998-2001), Mariusz Smolij (2003) i Jan Latham-Koenig (2005). Zastając formułę "Muzyka i sztuki piękne" Lidia Geringer d'Oedenberg poszerzyła repertuar festiwalowy o sztukę baletową, o opery w wersji koncertowej, bądź też filmowej, jak również o dzieła instrumentalne. Rezygnując z podtytułu "Muzyka i Sztuki Piękne" w roku 1999 położyła ponownie większy nacisk na muzykę wokalną (zgodną z mianem "Wratislavia Cantans") sprowadzając do Wrocławia najwybitniejszych śpiewaków i śpiewaczki, nawet tak cenione w świecie i tak rozchwytywane, jak: Barbara Hendricks, Cecilia Bartoli, David Daniels, Derek Lee Ragin, Renée Fleming, Juan Diego Florez, Violeta Urmana, czy Joseph Calleja. Ewa Kofin

We wrześniu 2005 roku dyrekcję festiwalu objął Andrzej Kosendiak, który zaprosił do współpracy Paula McCreesha. W dniu 15 maja 2006 roku rozpoczął się nowy etap w dziejach Festiwalu. Powstała nowa instytucja - Narodowe Forum Kultury, w skład której wchodzą Miedzynarodowy Festiwal Wratislavia Cantans, Filharmonia im. W.Lutosławskiego, Opera Wrocławska oraz Akademia Muzyczna im. K.Lipińskiego.